Background: Mandatory medical reports can be used to evaluate the scope of activity of occupational health services (OHS), including the number and kind of services.
Material and methods: The analysis comprised data for the period 1997-2014, derived from mandatory reports MZ-35A submitted by OHS units.
Results: During the analyzed period the number of occupational medicine physicians decreased from 8507 to 6741, while the number of OHS units - responsible for prophylactic care - increased from 4967 to 6261. In the years under report 3,961 million mandatory health check-ups were performed, of which 99.3% resulted in issuing fitness for work certificates. Pre-employment examinations made 38.8%, while periodical ones - 52.8% and control ones - 6.7% of all check-ups. Moreover, 336 700 examinations of apprentices, students, vocational courses attendants and Ph.D. students were performed to evaluate any contradictions for vocational training. In 2014, there were 1871 workers provided with preventive care per 1 occupational physician. It was estimated that despite legal obligation, only 22.2% of employers had signed agreements with OHS units.
Conclusions: The analysis of the number and kind of services provided by OHS units revealed high but not fully exploited potential for efficient prophylaxis of both directly occupational work-related and indirectly work-exacerbated diseases. Med Pr 2017;68(1):105-119.
Wstęp: Na podstawie danych pochodzących z obowiązkowej sprawozdawczości oceniono zakres opieki profilaktycznej sprawowanej przez lekarzy służby medycyny pracy (SMP) w Polsce, w tym liczbę i rodzaje realizowanych świadczeń.
Materiał i metody: Analizą objęto dane z lat 1997–2014, zawarte w wypełnianym corocznie przez lekarzy SMP formularzu statystycznym MZ-35A – „Sprawozdanie lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne pracujących”.
Wyniki: W analizowanym okresie liczba lekarzy SMP zmniejszyła się z 8507 do 6741, natomiast z 4967 do 6261 wzrosła liczba podstawowych jednostek SMP, które są podmiotami właściwymi do sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi. W latach 1997–2014 w Polsce rocznie wykonywano średnio 3,961 mln obowiązkowych dla pracowników badań profilaktycznych. W 99,3% przypadków kończyły się one wydaniem orzeczenia o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Badania wstępne przed podjęciem pracy stanowiły średnio 38,8% wszystkich badań profilaktycznych, okresowe – 52,8%, a wykonywane po przekraczającej 30 dni absencji chorobowej badania kontrolne – 6,7%. Dla potrzeb oceny predyspozycji zdrowotnych w związku z praktyczną nauką zawodu lekarze SMP rocznie przeprowadzali średnio 336,7 tys. badań profilaktycznych uczniów, studentów, słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych i uczestników studiów doktoranckich. W 2014 r. na 1 lekarza SMP przypadało średnio 1871 pracowników podlegających opiece profilaktycznej. Szacuje się, że mimo obowiązku ustawowego podstawowe jednostki SMP mają umowy zawarte jedynie z 22,2% wszystkich pracodawców.
Wnioski: Liczba i rodzaj świadczeń wykonywanych corocznie w Polsce przez SMP wskazuje na wysoki, ale nie w pełni wykorzystany potencjał prowadzonej skutecznie profilaktyki chorób zarówno bezpośrednio związanych z pracą zawodową, jak i pośrednio wpływających na możliwość wykonywania pracy. Med. Pr. 2017;68(1):105–119.
Keywords: medical certification; occupational health check; occupational health service; occupational medicine physician; prevention; preventive care.
This work is available in Open Access model and licensed under a CC BY-NC 3.0 PL license.