Introduction: Oncological therapy can temporarily or permanently disrupt adrenal gland function. The aim of our study was to assess the function of adrenal glands in cancer survivors and to find the best diagnostic tools for it.
Material and methods: Sixty patients aged 1.2-14.9 years (mean 8.3 ±3.5) with diagnosed malignancies and 45 healthy children as controls were recruited to the study. Patients were assessed 0-8 years (mean 2.4 ±2.0 years) after the oncological therapy. In all patients fasting blood samples were collected to measure: glucose, sodium, potassium, cortisol, aldosterone, plasma renin activity (PRA), dehydroepiandrostenedione-sulphate (DHEA-S), adrenocorticotropic hormone (ACTH) and antibodies against the adrenal cortex (AAA). Moreover, 24-hour urinary free cortisol (UFC) was assessed. Test with synthetic ACTH was carried out with 250 µg in neuroblastoma and nephroblastoma patients and with 1 µg in other oncological patients.
Results: The levels of morning cortisol and sodium were significantly lower and blood glucose were higher in cancer survivors than in controls (p = 0.006, p = 0.043, p = 0.008). Basal laboratory tests confirmed adrenal insufficiency (AI) in 1 patient with neuroblastoma. Low-dose ACTH revealed AI in 3 patients with acute lymphoblastic leukemia. In the study group, UFC correlated with evening and midnight cortisol (p = 0.001, p = 0.006). In the control group UFC correlated with DHEA-S (r = 0.623, p = 0.0001). None of assessed parameters correlated with the time since the completion of oncological therapy.
Conclusions: The study confirmed possibility of developing asymptomatic AI in cancer survivors even several years after therapy. Instead of morning cortisol, classical diagnostic low-dose ACTH test seems to be an optimal tool for adrenal function's assessment.
Wprowadzenie: Leczenie onkologiczne może przejściowo lub trwale zakłócić funkcjonowanie nadnerczy. Celem badania była ocena funkcji nadnerczy u dzieci po leczeniu onkologicznym.
Materiał i metody: Do badania zrekrutowano sześćdziesięciu pacjentów w wieku 1,2–14,9 roku, średnio 8,3 ±3,5 ze zdiagnozowanymi nowotworami i 45 zdrowych dzieci jako grupa kontrolna. Pacjentów oceniano 0–8 lat, średnio 2,4 ±2,0 lat po leczeniu onkologicznym. U wszystkich uczestników badania pobrano na czczo próbki krwi dla oceny: glukozy, sodu, potasu, kortyzolu, aldosteronu, aktywności reninowej osocza, siarczanu dehydroepiandrostendionu (DHEA-S), hormonu adrenokortykotropowego (ACTH) i przeciwciał przeciwko korze nadnerczy. Ponadto oceniono wydalanie kortyzolu w 24-godzinnej zbiórce moczu (UFC). U pacjentów z neuroblastomą i nefroblastomą przeprowadzono test z 250 µg syntetycznego ACTH, u pozostałych pacjentów onkologicznych zastosowano test z 1 µg ACTH.
Wyniki: Stężenia porannego kortyzolu i sodu były znacznie mniejsze, a stężenia glukozy we krwi większe u pacjentów onkologicznych niż w grupie kontrolnej (p = 0,006, p = 0,043, p = 0,008). Badania hormonalne potwierdziły niewydolność nadnerczy (AI) u 1 pacjenta z nerwiakiem zarodkowym. Test z 1 µg ACTH ujawnił AI u 3 pacjentów z ostrą białaczką limfoblastyczną. W grupie pacjentów onkologicznych UFC korelowało z wieczornym i nocnym kortyzolem (p = 0,001, p = 0,006). W grupie kontrolnej UFC korelowało z DHEA-S (r = 0,623, p = 0,0001). Żaden z ocenianych parametrów nie korelował z czasem od zakończenia terapii onkologicznej.
Wnioski: Badanie potwierdziło ryzyko rozwoju bezobjawowej AI u pacjentów pediatrycznych nawet kilka lat po terapii onkologicznej. Test z 1 µg ACTH wydaje się bardziej optymalnym narzędziem dla oceny czynności nadnerczy niż stężenie porannego kortyzolu.
Keywords: acute lymphoblastic leukemia (ALL); adrenal insufficiency (AI); adrenocorticotropic hormone (ACTH) test.; neuroblastoma (NBL); cortisol.