Background: Flexibility in coping with stress and cognitive flexibility are new constructs both in Polish and European psychological sciences. A person displaying flexibility in coping has a wide repertoire of remedial strategies, which he or she is able to change if the situation so requires, and which reflect on the strategies used, while a person displaying cognitive flexibility is ready to look for new ways to cope. The profession of a firefighter involves exposure to various stressors, and occupational stress can affect not only mental health, but also the quality of work performed. That is why flexibility in coping with stress and cognitive flexibility seem so important. The aim of the study was to perform empirical verification of the relationship between flexibility in coping and cognitive flexibility, as well as to determine their relationship with the stress perceived by the respondents.
Material and methods: Overall, 104 firefighters (males only) were qualified for the examination. The average age of the respondents was 34 years (SD = 7.81). The Flexibility in Coping with Stress Questionnaire (FCSQ-14), the Cognitive Flexibility Inventory (CFI) and the Perceived Stress Scale (PSS-10) were used.
Results: There is a statistically significant relationship between flexibility in coping with stress and its dimensions, and cognitive flexibility and its dimensions, in the examined group of firefighters. The strongest positive relationship was observed between cognitive flexibility and repertoire (r = 0.639, p < 0.001), and the weakest between cognitive control and reflectivity (r = 0.257, p = 0.009). A statistically significant negative relationship was found between flexibility in coping with stress (r = -0.339, p = 0.001) and cognitive flexibility (r = -0.359, p < 0.001), and stress experienced by the respondents. There was no statistically significant relationship between reflectivity, which is a dimension of flexibility in coping with stress, and perceived stress.
Conclusions: There is a need to consider the possibility of including in the prevention programs addressed to firefighters the need to support subjective resources, which include flexibility in coping with stress and cognitive flexibility. The results also indicate the need to deepen research in order to better understand the constructs of flexibility in coping with stress and cognitive flexibility. Med Pr. 2020;71(4):441-50.
Wstęp: Elastyczność w radzeniu sobie ze stresem i elastyczność poznawcza to konstrukty nowe na gruncie polskich i europejskich nauk psychologicznych. Osoba elastyczna w radzeniu sobie posiada szeroki repertuar poddawanych refleksji strategii zaradczych, zmienianych w zależności od ich skuteczności lub specyfiki sytuacji. Osoba elastyczna poznawczo jest gotowa do poszukiwania nowych sposobów radzenia sobie. Zawód strażaka wiąże się z narażeniem na różne stresory, a stres zawodowy może wpływać nie tylko na zdrowie psychiczne, lecz również na jakość wykonywanej pracy. Dlatego elastyczność w radzeniu sobie ze stresem i elastyczność poznawcza wydają się tak ważne. Celem badania była empiryczna weryfikacja związku pomiędzy elastycznością w radzeniu sobie i elastycznością poznawczą oraz określenie ich relacji z odczuwanym przez badanych stresem.
Materiał i metody: Do badania zakwalifikowano 104 strażaków – tylko mężczyzn. Średni wiek badanych to 34 lata (SD = 7,81). Wykorzystano Kwestionariusz elastyczności w radzeniu sobie (KERS-14), Kwestionariusz elastyczności poznawczej (KEP) oraz Skalę odczuwanego stresu (Perceived Stress Scale – PSS-10).
Wyniki: U badanych strażaków występował istotny statystycznie związek między elastycznością w radzeniu sobie ze stresem i jej wymiarami a elastycznością poznawczą i jej wymiarami. Najsilniejszy pozytywny związek zaobserwowano pomiędzy elastycznością poznawczą i repertuarem strategii (r = 0,639, p < 0,001), najsłabszy – pomiędzy kontrolą poznawczą a refleksyjnością (r = 0,257, p = 0,009). Dowiedziono, że występuje istotny statystycznie negatywny związek pomiędzy elastycznością w radzeniu sobie ze stresem (r = –0,339, p = 0,001) i elastycznością poznawczą (r = –0,359, p < 0,001) a odczuwanym przez badanych stresem. Nie odnotowano istotnego statystycznie związku pomiędzy refleksyjnością stanowiącą wymiar elastyczności w radzeniu sobie a odczuwanym przez strażaków stresem.
Wnioski: Należy rozważyć możliwość uwzględnienia w programach profilaktycznych skierowanych do strażaków potrzeby wspierania zasobów podmiotowych, do których zaliczyć można elastyczność w radzeniu sobie ze stresem i elastyczność poznawczą. Wyniki wskazują również na konieczność pogłębienia badań w celu lepszego zrozumienia obu konstruktów. Med. Pr. 2020;71(4):441–450.
Keywords: cognitive flexibility; coping; firefighters; flexibility; flexibility in coping with stress; job stress.
This work is available in Open Access model and licensed under a CC BY-NC 3.0 PL license.