The concept of early recovery after surgery (ERAS) consists of bundle interventions during the pre-, intra- and postoperative periods and team work. The ERAS, which is a multimodal strategy, enables one to limit the neurohumoral response to the surgery, maintain homeostasis, reduce the risk of complications, shorten the hospital stay, accelerate the return to everyday functioning, improve the patient's satisfaction, achieve a satisfactory quality of life and finally reduce the treatment costs and eliminate any redundant and ineffective practices. Almost every patient can be classified for the ERAS strategy except for patients undergoing urgent and emergency surgery. The necessity to give up ERAS can result from poor organisation and management. Moreover, the procedure itself can be the cause of the lack of adherence to the planned standard. It is necessary to use protocols and checklists. While fulfilling this doctrine, the anaesthesiologist becomes a perioperative specialist.
Koncepcja ERAS określana jest w polskiej nomenklaturze jako protokół kompleksowej opieki okołooperacyjnej dla poprawy wyników leczenia. Realizacja koncepcji ERAS, która jest strategią multimodalną, prowadzi do ograniczenia odpowiedzi neurohormonalnej na uraz, zachowania homeostazy, ograniczenia ryzyka wystąpienia powikłań, skrócenia czasu pobytu w szpitalu, przyspieszenia powrotu do normalnego codziennego funkcjonowania, poprawy satysfakcji pacjenta, osiągnięcia zadowalającej jakości życia i ostatecznie redukcji kosztów leczenia, unikania niegospodarności i marnotrawstwa. Realizowana jest kompleksowo w okresie przed-, śród- i pooperacyjnym. Istotnym dylematem, który należy rozstrzygnąć, wdrażając strategię ERAS, jest selekcja pacjentów. Można zakwalifikować do niej prawie każdego pacjenta, z wyjątkiem chorych operowanych w trybie pilnym. Przyczyną niepowodzeń w realizacji strategii ERAS są czynniki związane z pacjentem, procedurą i zarządzaniem. Niedopełnienie protokołów przygotowania przedoperacyjnego, nieprzestrzeganie zasad znieczulenia, odzwyczajania od wentylacji mechanicznej płuc, nieprzestrzeganie protokołu sedacji czy schematu leczenia bólu to zdarzenia niepożądane o charakterze organizacyjnym. Konieczne jest stosowanie standardów, protokołów i list kontrolnych. W realizacji tej procedury anestezjolog staje się specjalistą okołooperacyjnym.
Keywords: cardiac surgery; early recovery after surgery; postoperative complications.