Background: Though adolescence is recognised as a critical period for smoking prevention, there is a lack of research focused on this issue in Kosovo. The aim of this study has been to examine the gender-specific factors of influence (predictors) for smoking among adolescents in Pristina, Kosovo.
Material and methods: The study sample comprised 1002 adolescents at the age of 17-18 (366 boys, 636 girls), all of whom were in the school's 12th grade. The predictors included sociodemographic variables, familial (i.e.,parental) monitoring, parents' educational background, and sport-related factors. The Chi2 and forward stepwise logistic regression analyses with a dichotomous criterion (smoking vs. non-smoking) were applied.
Results: The incidence of smoking was high (31% and 40% smokers, including 7% and 12% daily smokers for girls and boys, respectively). The regression model revealed more frequent absence from school(odds ratio (OR): 1.544; 95% confidence interval (Ci): 1.063-2.243), more unexcused school absences (OR: 1.360; 95% CI: 1.029-1.796), and frequent parental questioning (OR: 1.530; 95% CI: 1.020-2.295) to be significant predictors'of smoking among boys. For girls, a higher risk of smoking was associated with lower scholastic achievement (OR: 1.467; 95% CI: 1.089-1.977), more frequent absence from school (OR: 1.565; 95% CI: 1.137-2.155), increased conflict with parents (OR: 1.979; 95% CI: 1.405-2.789),and a self-declared perception of less parental care (OR: 0.602; 95% CI: 0.377-0.962). Sports were not found to be strongly related to smoking. However, a high riskof daily smoking was found among boys who participated in team sports and subsequently quit.
Conclusions: This study reinforces the need for gender- and culture-specific approaches to studying the factors that influence smoking among adolescents.
Wstęp: Mimo że wiek dorastania jest uważany za okres bardzo ważny z punktu widzenia zapobiegania nałogowi palenia tytoniu, nie ma badań poświęconych temu tematowi w Kosowie. Celem niniejszej pracy było zbadanie specyficznych dla płci czynników skłaniających do palenia młodzież z Prisztiny w Kosowie.
Materiał i metody: Badaniami objęto 1002 osoby w wieku 17–18 lat (366 chłopców, 636 dziewcząt) z 12. klasy. Pod uwagę wzięto zmienne socjodemograficzne, nadzór rodzicielski, poziom wykształcenia rodziców i czynniki związane z uprawianiem sportu. Zastosowano test Chi2 oraz analizę regresji logistycznej metodą krokową z zastosowaniem zmiennej kryterialnej (palenie vs niepalenie).
Wyniki: Odsetek palaczy był wysoki (papierosy paliło 40% chłopców i 31% dziewcząt, w tym 7% dziewcząt i 12% chłopców codziennie). Model regresji wykazał, że częstsza nieobecność w szkole (iloraz szans (odds ratio – OR): 1,544; 95% przedział ufności (confidence interval – CI): 1,063–2,243), więcej nieusprawiedliwionych nieobecności w szkole (OR: 1,360; 95% CI: 1,029–1,796) i nadmierne zainteresowanie rodziców (OR: 1,530; 95% CI: 1,020–2,295) były istotnymi predyktorami palenia wśród chłopców. Wśród dziewcząt wyższe ryzyko palenia wynikało z gorszych postępów w nauce (OR: 1,467; 95% CI: 1,089–1,977), częstszej nieobecności w szkole (OR: 1,565; 95% CI: 1,137–2,155), częstszych konfliktów z rodzicami (OR: 1,979; 95% CI: 1,405–2,789) i poczucia zbyt małej opieki rodzicielskiej (OR: 0,602; 95% CI: 0,377–0,962). Okazało się, że uprawianie sportu nie ma istotnego wpływu na nałóg palenia. Stwierdzono jednak wysokie ryzyko codziennego palenia przez chłopców, którzy przestali uprawiać sport zespołowy.
Wnioski: Wyniki niniejszej pracy potwierdzają, że badając czynniki, które wpływają na palenie tytoniu wśród młodzieży, należy brać pod uwagę różnice związane z płcią i kulturą. Med. Pr. 2015;66(2):153–163.